Als een vlieg naar de vlam

Angela van der Elst, 28-09-2007

Een ervaring van totale onthaasting, dat is BarBara Hanlo’s film Als een vlieg naar de vlam. Over de Haagse Alexandrine Tinne, die halverwege de negentiende eeuw leefde en een niet te negeren drang had Afrika te bezoeken. ‘Ik ben niet bijzonder verlangend om Amerika of Australië te zien, maar Afrika, ik kan er zelf de reden niet van opgeven, misschien als instinct, als een vlieg naar de vlam.’ De eigenzinnige high societydame komt tot leven door de kalm voorgelezen fragmenten uit de brieven die ze aan haar familie schreef, en aan de hand van bruinige foto’s van toen. We zien Tinne, de steden waar ze doorheen kwam, de mensen die ze ontmoette. ’10 November 1861. Ik ben vanmorgen in een woeste stemming. Ik heb een brede Arabische ceintuur omgedaan en ik voel me helemaal een kind van de woestijn.’ Tinne fotografeerde zelf ook, maar behalve van een paar van haar afdrukken heeft kunstenares Hanlo (achternicht van de dichter) gebruik gemaakt van veel foto’s die eind negentiende eeuw door anderen zijn gemaakt, als souvenir voor rijke Europeanen. Hanlo vond die opnamen in archieven in Nederland en Engeland. Bovendien stuitte ze op een boek over Soedan uit 1850, dat Tinne zelf gezien zou kunnen hebben. Alles bij elkaar geeft Hanlo’s film het idee van een tijdreis; het in alle rust teruggaan naar een periode zonder alle communicatiemiddelen en haast van nu. Mee met Tinne, die haar dromen achterna joeg. ‘Als mij op mijn reizen iets overkomen zou, als ik gedood zou worden, wat toch heel goed mogelijk is, dan zal men ongetwijfeld zeggen: ja, dat komt ervan, van al dat reizen.’